فراموش نمیکنیم همین چند ماه پیش را که میشنیدیم، حال و روز خراب دریاچه ارومیه و تالابهای آذربایجانغربی موجب کاهش حضور گردشگران به این استان شده است.
دریاچه ارومیه که یکی از پارکهای بزرگ حفاظت شده دنیا با ارزشهای کمنظیر زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی است، به خاطر وجود انواع نمکها و لجن سیاه با خواص دارویی فوقالعادهاش، علاقهمندان و گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این منطقه میکشاند. جاذبههای گردشگری این دریاچه همچون تالابهای آن ظرفیت بسیار ارزندهای به شمار میآیند که طی سالهای اخیر و با شرایط رو به خشکی آن روزبه روز و قدم به قدم به نابودی نزدیکتر میشدند. اما حالا و با نزولات آسمانی و مهاجرت سالانه دهها هزار پرنده به این منطقه، دوباره این دریاچه به یک تالاب بینالمللی کم نظیر تبدیل شده که با حضور گردشگران میتوان ایجاد اشتغال و توسعه فرهنگی در این نقطه از ایران را به نظاره نشست.
با توجه به اهمیت صنعت گردشگری، علاوه بر عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، عوامل محیطی نیز نقش مهمی را در توسعه این صنعت و هم چنین جذب گردشگر ایفا میکنند. تغییرات اقلیمی میتواند بر چگونگی انتخاب مقصد از سوی گردشگران تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. با این اوصاف دریاچه ارومیه یکی از پدیدههای نادر جهانی است که از قابلیتهای فراوانی برای ارائه الگویی موفق از گردشگری پایدار برخوردار است.
بیشک با آگاهی از اثرات تغییر اقلیم بر پتانسیلهای توریستی شهرهای واقع در دریاچه ارومیه و شناخت این توانمندیها و محدودیتها، برنامهریزی برای گردشگری استان روند بهتری به خود میگیرد، که بهبود این مهم میتواند هم به پیشرفت بعد گردشگری و هم بعد اقتصادی منطقه به گونهای مستقیم و غیر مستقیم کمک کند. با این شرایط میتوان بر لزوم برنامهریزی در جهت استفاده از ظرفیت گردشگری دریاچه ارومیه تأکید کرد. در سالجاری و به لطف بارشهای خوب و مناسب بهاری، دریاچه ارومیه از وضعیت خوبی برخوردار شده و پیشبینی میشود گردشگران زیادی برای دیدن این دریاچه و محیط زیست پیرامون آن به آذربایجانغربی سفر کنند.
دریاچه ارومیه امروز فرصتی بینظیر در اختیار آذریها گذاشته که باید با برنامهریزی صحیح و اصولی، زمینه استفاده بهینه از این ظرفیت خدادادی را فراهم کنند. ایجاد امکانات و تأسیسات رفاهی در سواحل و اطراف دریاچه ارومیه و اصلاح و بهسازی مسیر میان گذر و مسیرهای دسترسی میتواند گردشگران زیادی را به استان و شهرستان ارومیه سوق دهد و درآمدزایی و ثروت منطقهای برای استان به همراه داشته باشد. اما در این بین نباید ظرفیتهای بخش خصوصی و بهرهمندی از آن نادیده گرفته شود.
هر چند مسئولان استانی از آمادهسازی دریاچه ارومیه برای میزبانی از گردشگران خبر میدهند و شنیده شده که در این رابطه پلاژهای مخصوص شنا برای آقایان، بانوان و خانوادهها هم در این دریاچه ساخته خواهد شد، اما نباید فراموش کرد که در بحث گردشگری و جذب توریست، اولین مسئله زمان و سرعت عمل است و نمیتوان دل به طرح و جلسه و برنامههایی بست که هیچ قدمی برای اجرایی شدن آنها برداشته نمیشود.
زیرا از همان روزهای اول سال که بارشهای خوب آغاز شدند و هر روز سطح آب دریاچه ارومیه بالاتر میآمد، مسئولان آذربایجان غربی پیوسته با تأکید بر بارندگیها، از بهبود شرایط دریاچه خبر میدادند و وعدههایی که حکایت از استفاده از ظرفیتهای این پیکره آبی برای جذب گردشگر داشت.
حالا که حجم آب دریاچه از ۱/۵ میلیارد مترمکعب در ابتدای سال گذشته به بیش از ۴/۶ میلیارد مترمکعب رسیده است و انتظار میرود تا بیش از ۵ میلیارد مترمکعب نیز برسد، باید دید آیا برنامهای برای این روزهای دریاچه اندیشیده شده است، یا آقایان با همان فکر خشک شدن دریاچه پیش میرفتند و بودجههایی که برای احیا بگیرند و بدون هیچ کار عملی، از تمام شدنش خبر بدهند. یادمان نرود که عواملی نظیر تغییر اقلیم، سنتی بودن و راندمان پایین سیستم آبیاری کشاورزی، ناهماهنگی الگوی کشت با شرایط بحرانی منطقه، تخلیه سفرههای زیرزمینی و به هم خوردن تعادل بین آبهای سطحی و آبهای زیرزمینی، توسعه غیرمسئولانه سدسازی، انتقال بیرویه آبهای سطحی و زیرزمینی برای مصارف صنعتی و آبزیپروری، عدم مدیریت علمی منابع آبی در شرایط بحرانی و در کل عدم رعایت حقآبه دریاچه ارومیه باعث تشدید بحران شده بود و اگر امروز طبیعت خودش به داد خودش رسیده است، پس ما باز هم با بیتدبیری حال و روز دریاچه زیبای ارومیه را خراب نکنیم.